Posted by Ο Βασίλης Βασιλόπουλος είναι DPO (Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων) της ΕΡΤ και Δημοσιογράφος.
Διαδικτυακή μου επαφή που μέσα από την συνεργασία μου με την ΕΡΤ Σερρών, έγινε συμβατική γνωριμία και ακολούθως φιλία.
Ο Βασίλης είναι άνθρωπος ακούραστος και με πολλές γνώσεις επάνω στο αντικείμενο της εργασίας του.
Παρότι ασχολείται με πολυπλοκότερα ζητήματα των προσωπικών (και όχι μόνο) δεδομένων, δέχτηκε να μου δώσει μία συνέντευξη συζητώντας μαζί μου για όσα, συχνά, απασχολούν τους χρήστες.
Βουτσκόγλου: Είσαι υπέρμαχος του GDPR. Διάβασα πρόσφατα ένα στάτους σου που έλεγες πως μετά από πολλή σκέψη και αλλαγές, προέκυψε αυτός ο κανονισμός. Μπορείς να μας πεις τρία απλά παραδείγματα όπου το GDPR προστατεύει ή εξυπηρετεί τους χρήστες;
Βασιλόπουλος: Αν είναι να διαλέξω τρία, θα σημειώσω τη νομιμότητα και τη διαφάνεια της επεξεργασίας, καθώς και το βάρος της απόδειξης (απαιτούμενη λογοδοσία) σε αυτόν που επεξεργάζεται προσωπικές πληροφορίες.
Βουτσκόγλου: Δεν αρκεί δηλαδή που κάποιος πρέπει να λογοδοτεί σε εμάς για τα δεδομένα μας αλλά μπορούμε κι εμείς να απαιτούμε ενημέρωση.
Βασιλόπουλος: Είναι υποχρεωμένος να μας ενημερώνει λεπτομερώς και να μας δίνει πρόσβαση στα δεδομένα. Ταυτόχρονα υποχρεούται να ακολουθεί διαδικασίες λογοδοσίας έναντι του νόμου.
Βουτσκόγλου: Κλέβει τα δεδομένα μας το facebook; (σόρρυ λολ)
Βασιλόπουλος: Ας δούμε τι κάνει και αποφασίζουμε για το εάν κλέβει: Μας δίνει πρόσβαση στην πλατφόρμα, κάνουμε λογαριασμό και σελίδα δωρεάν και στη συνέχεια κρατάει κάθε προσωπική πληροφορία μας για να βγάζει συμπεράσματα που θα βοηθούν την ίδια την πλατφόρμα και τους διαφημιζόμενους να απευθυνθούν στα σωστά άτομα που θέλουν να στοχεύσουν. Πληρώνουμε δηλαδή με πτυχές του εαυτού μας για να μπορεί να πουλάει το προφίλ μας. Αυτό μάλλον είναι κακή συναλλαγή παρά κλοπή. Δίνουμε πολυτιμότερα για να εισπράξουμε το όφελος να συμμετέχουμε σε μια κοινότητα και πουλάει ακριβότερα τα ενδιαφέροντα και τις συμπεριφορές μας.
Βουτσκόγλου: Να προσθέσω πως συμφωνούμε εξαρχής σε όλα αυτά αποδεχόμενοι τους Όρους χρήσης.
Βασιλόπουλος: Το ίδιο λέγανε και οι Τράπεζες όταν έκλεβαν τον κόσμο με τα πανωτόκια.
Βουτσκόγλου: Έχουμε όμως μια ευθύνη. Δεν είμαστε έρμαια του κάθε facebook. Ξέρουμε λίγο πολύ ή πρέπει να ξέρουμε τι θα συμβεί με τα δεδομένα μας.
Βασιλόπουλος: Δυστυχώς δεν ξέρουμε. Η κουλτούρα της προστασίας της ιδιωτικότητας είναι κάτι καινούργιο και δε θα έλεγα ότι έχει καλλιεργηθεί. Αν για παράδειγμα διαβάσεις μια τραπεζική σύμβαση θεωρείς ότι γνωρίζεις τι λέει; Προφανώς δεν είναι κατανοητά πολλά σημεία της και δε μπορείς να γνωρίζεις τι κρύβεται πίσω από τις γραμμές. Μονομερώς σου επιβάλλονται όροι χωρίς να μπορείς να αντιληφθείς ποιοι είναι επαχθείς. Το ίδιο συμβαίνει και με τις τεχνολογικές πλατφόρμες.
Για αυτό οι ρυθμιστικές αρχές παρεμβαίνουν για προστασία του καταναλωτή.
Βουτσκόγλου: Ανέφερες την πολύ σημαντική “ιδιωτικότητα”. Μήπως δεν αναγνωρίζουμε καλά αυτή την έννοια οι χρήστες;
Βασιλόπουλος: Γενικώς οι πολίτες δεν έχουν κατανοήσει την έννοια. Ακόμη και αυτοί που βλέπουν θερμά και υποστηρικτικά την προστασία της, αγνοούν το τι ορίζουμε ως ιδιωτικότητα.
Βουτσκόγλου: Υπάρχει ορισμός; Προσωπικά δεν το έχω σκεφτεί ποτέ.
Βασιλόπουλος: Ας προσπαθήσουμε να το πούμε απλά: η διασφάλιση κάθε πληροφορίας που μας επιτρέπει να αποφασίζουμε χωρίς επηρεασμούς, είναι που αυξάνει την ιδιωτικότητά μας. Άρα ιδιωτικότητα είναι η αυτοδιάθεση των προσωπικών μας πληροφοριών. Άλλος έχει περισσότερη διότι ως ιδιώτης δε συμμετέχει στη δημόσια σφαίρα και άλλος έχει λιγότερη διότι είναι δημόσιο πρόσωπο και εκτίθεται.
Βουτσκόγλου: Επίσης, πολλοί χρήστες (πολίτες) δεν αναγνωρίζουν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Θέλεις να μας μιλήσεις για αυτά;
Βασιλόπουλος: Κάθε πληροφορία που μας αφορά η οποία έχει σχέση με βιομετρικά ή γενετικά δεδομένα. Πχ βιομετρικό είναι το αποτύπωμα και η φωτογραφία μας. Μπορούν να ξεκλειδώνουν το τηλέφωνο γιατί είναι μοναδικά. Γενετικά είναι το dna ή πιο απλά οι εξετάσεις αίματος που συχνά κάνουμε.
Βουτσκόγλου: Γιατί πιστεύεις πως υπάρχουν ακόμα μορφωμένοι άνθρωποι που ποστάρουν πως απαγορεύουν στο facebook να κλέβει τις εικόνες τους και τα δεδομένα τους; Τι έχεις να τους πεις;
Βασιλόπουλος: Με όποιο δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις. Είναι προφανές ότι δεν έχουν λάβει τη σωστή γνώση και για τα δικαιώματά τους και για τις υποχρεώσεις όσων συλλέγουν δεδομένα τους και για το πως λειτουργούν οι πλατφόρμες. Υπάρχει μια σύγχυση.
Βουτσκόγλου: Έχω την εντύπωση πως συχνά οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την προστασία των προσωπικών δεδομένων σαν δικαιολογία, σαν τροχοπέδη στην εξέλιξη. Μήπως δεν έχει γίνει σαφές πως περισσότερο σημαντική είναι η διαχείριση και όχι η απαγόρευση; (Ή μήπως κάνω εγώ λάθος τελικά;)
Βασιλόπουλος: Ποτέ δε δέχθηκα στην επαγγελματική ζωή μου τις δυο μοναδικές επιλογές. Το άσπρο και το μαύρο. Οπότε για να βρούμε τι συμβαίνει οφείλουμε να είμαστε πιο ανήσυχοι, να ερευνούμε και να βλέπουμε από όλες τις οπτικές. Για παράδειγμα: Τι θα έλεγε κάποιος που, από άγνοια, λουδίτης διευκολύνει κεκαλυμμένα συμφέροντα να συντηρήσουν το κέλυφος μιας φαυλότητας? Από την άλλη τι θα έλεγε κάποιος τεχνολάγνος βολονταριστής που θα μάθαινε ότι 4 χρόνια πάλευε να μην ψηφιστεί ο GDPR, οι εταιρείες τεχνολογίας με αυτά ακριβώς τα επιχειρήματα? Ούτε το ένα συμβαίνει, ούτε το άλλο, στην πραγματικότητα. Τα συμφέροντα και από τις δυο πλευρές θα είναι πάντα εκεί προσπαθώντας να κάνουν τη δουλειά τους. Στη μέση είμαστε εμείς και πρέπει να υπηρετούμε το νόμο και να εισπράττουμε τα οφέλη από την ηθική του δικαίου.
Αν ζητάς από την τεχνολογία να υπηρετεί τον άνθρωπο και να δημιουργεί ασφαλή προϊόντα, δεν εμποδίζεις την τεχνολογική εξέλιξη αλλά τη σκοπιμότητα να μην υπηρετεί αυτή τον άνθρωπο
Ας το πως πιο απλά
Αν ζητάς από το τηλέφωνό σου να μην σε καταγράφει με την κάμερα και το μικρόφωνο προς όφελος κάποιας άγνωστης οντότητας, τότε δεν είσαι εχθρός της εξέλιξης. Αν δεν αντιδράσεις είσαι εχθρός των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Βουτσκόγλου: Άρα, ορθώς αναφέρω πως το θέμα είναι η διαχείριση.
Βασιλόπουλος: Το θέμα είναι ότι κατεβάζοντας το προϊόν από το ράφι για να το αγοράσεις και να το καταναλώσεις, πρέπει να έχεις εμπιστοσύνη σε αυτόν που το έφτιαξε και σε αυτόν που το συντήρησε και σε αυτόν που το πουλάει. Αν όλοι αυτοί σε κατηγορούν προκαταβολικά ότι υπονομεύεις το σούπερ μάρκετ αν δεν το αγοράσεις ή δεν το καταναλώσεις, τότε κάτι λάθος υπάρχει μπροστά σου.
Βουτσκόγλου: Έγραψες τώρα τελευταία μέσα σε ένα στάτους σου πως η τεχνολογία είναι ανήθικη. Πώς διορθώνεται αυτό; Με τις κινήσεις; Αρκούν, για παράδειγμα οι ρυθμίσεις; Τότε όμως η διαχείριση της ανηθικότητας δεν μεταβιβάζεται στον χρήστη;
Βασιλόπουλος: Η ανάπτυξη ενός τεχνολογικού προϊόντος, συσκευής ή προγράμματος δε γίνεται με γνώμονα να τηρηθεί κάποια ηθική υποχρέωση αλλά να παραχθεί χρήμα. Άρα δεν έχει από προεπιλογή καμία ηθική διάσταση. Η ηθική χρήση μιας υπάρχουσας τεχνολογικής λύσης επιτυγχάνεται με κανόνες όπως ο GDPR. Θέτοντας ρυθμίσεις και περιορισμούς στην αυθαιρεσία και την επιβλαβή χρήση για τον άνθρωπο.
Ο χρήστης έχει τη δύναμη να ελέγχει πλέον. Ο νομοθέτης να ελέγχει και να τιμωρεί. Το βάρος της ευθύνης το έχει πάντα αυτός που προτείνει μια τεχνολογική λύση.
Σε ευχαριστώ θερμά, Βασίλη.
Έξτρα πληροφορία: Λουδίτες
Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι υποστηρικτές του Νεντ Λουντ – ή Λούντλουμ – κατέστρεφαν μηχανήματα σε εργοστάσια του Γιορκσάιρ και Νοτιγχσάιρ, φοβούμενοι ότι αυτές οι καινούργιες συσκευές θα κατέστρεφαν τις δουλειές και τη ζωντάνια τους. Ασχέτως με το πόσο δίκαιος ή άδικος ήταν ο αγώνας τους, πλήρωσαν πολύ ακριβά για τις πράξεις τους, αφού δικάστηκαν και απαγχονίστηκαν.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Λουντ και οι σύντροφοι του προσπαθούσαν να εναντιωθούν στο μέλλον και όπως είναι τώρα προφανές, η μάχη αυτή ήταν βέβαιο ότι θα κατέληγε σε ήττα.
Η μεγαλύτερη συνεισφορά τους ήταν να χαρίσουν το όνομα Λουδίτες σε όλους εκείνους που ανέλπιστα και άκαρπα αντιστέκονται και αντιτίθενται στις τεχνολογικές καινοτομίες.
